Scrabble wynalezione zostało dokładnie w roku 1931 przez jednego z amerykańskich architektów, który w owym czasie był akurat bezrobotny. Mowa oczywiście o Alfredzie Buttsie ze stanu Nowy Jork, który na samym początku wymyśloną przez siebie grę nazwał Criss-Cross. Wartość punktowa liter została przez niego ustalona poprzez obliczenie częstotliwości ich występowania na okładce i pierwszych stronach New York Timesa. Od tego czasu wartości nigdy nie uległy zmianie, pomijając oczywiście wydania gry w innych językach, gdzie występuje często inny alfabet, między innymi jest tak w języku polski. Rozpoczęcie sprzedaży tejże gry nastąpiło jednak kilkanaście lat później, a dokładniej mówiąc w roku 1946 pod nazwą Lexico. Producentem była spółka utworzona przez Buttsa wraz z Jamesem Bruntonem, który w tymże czasie był już znajdującym się na emeryturze byłym urzędnikiem. Wcześniej Butts próbował sprzedać patent na grę jednym z największych wytwórni gier logicznych i planszowych, jednak spotkał się z odrzuceniem, gra została bowiem uznana za nudną. Na samym początku zestawy były produkowane przy użyciu własnych rąk obu mężczyzn (w przydomowym garażu można było stworzyć do dwustu egzemplarzy w przeciągu tygodnia). Dwa lata później jednak prawa do gry nabyte zostały przez większy koncern, który uruchomił masową produkcję gry pod nazwą Scrabble. Butts otrzymywać miał pięć centów od każdego sprzedanego egzemplarza. Do roku 1974 kiedy to wygasły jego prawa autorskie zarabiał powyżej pięćdziesięciu tysięcy dolarów rocznie. Do początku lat dziewięćdziesiątych, kiedy Butts umiera, na całym świecie sprzedano ponad sto milionów egzemplarzy gry.

Zestawy liter

W polskiej wersji gry znajduje się sto płytek, na dziewięćdziesięciu z nich umieszczone są kolejne litery, dwie natomiast są puste. Punktacja oraz ilość liter w polskiej wersji zależna jest od ich popularności oraz częstotliwości występowania w słowach. Najliczniejsze i najmniej punktowane są samogłoski i popularne spółgłoski. Najwięcej punktów otrzymać można za litery z polskimi znakami dodatkowymi, takie jak ą, ę, ć, ń, ź – te występują wśród wszystkich płytek pojedynczo. Puste płytki, często zwane mydłami, mogą zastąpić każdą, dowolną literę. Do jednej takiej płytki w przeciągu danej gry można przypisać jednak tylko i wyłącznie jedną literę.

Dopuszczalność słów

W Scrabble zawodnicy mają możliwość układania wszystkich słów, które nie są nazwami własnymi przy uwzględnieniu wszystkich z możliwych form gramatycznych. Z uwagi na trudność przy każdorazowym sprawdzaniu poprawności słów w wielu słownikach, na turniejach jak i podczas gry przez internet wykorzystywany jest OSPS, czyli tak zwany Oficjalny Słownik Polskiego Scrabblisty, którego baza danych zawiera wszystkie ze słów, które są dopuszczalne do użycia. Szczególne znaczenie dla każdego zawodnika posiadają krótkie, kilkuliterowe słowa, które stanowią potem punkty wyjściowe dla kolejnych, dłuższych wyrazów.

Podstawowe zasady

Scrabble to gra, która przeznaczona jest dla co najmniej dwóch i maksymalnie czterech osób (gra w większej ilości stać może się uciążliwa i mało dynamiczna). Wszystko rozpoczyna się od losowania przez graczy płytek z literami, a następnie układaniu z nich słów na planszy, która posiada wymiary piętnaście na piętnaście. Słowa układane są w sposób przypominający rozmieszczenia haseł w krzyżówkach. Pierwsze słowo winno dodatkowo przechodzić przez pole oznaczone symbolem H8, jest to bowiem środek planszy. Każdy z kolejnych wyrazów musi wykorzystywać przynajmniej jedną literę, która znajduje się już na planszy – oznacza to, że nowe wyrazy muszą krzyżować się z co najmniej jednym już obecnym na planszy, nie mogę być układne z dala od nich. Istnieje także możliwość przedłużenia wyrazu o kolejne litery. Gracz, który nie ma możliwości, czy też ze względów taktycznych nie chce ułożyć wyrazu na planszy, może wymienić swoje litery albo też spasować. Każde ułożone słowo jest odpowiednio punktowane i wygrywa ten, kto łącznie posiadać będzie większa liczbę punktów. Liczba punktów obliczana jest na podstawie wszystkich ułożonych lub uzupełnionych w danym ruchu słów poprzez sumowanie wartości liter, z których zostały utworzone. Do każdej z liter przypisana jest odpowiednia wartość, a oprócz tego na planszy znajdują się pola, które przemnażają wartość danej litery razy dwa lub razy trzy. Oprócz tego punktowane jest wykorzystanie w jednym ruchu posiadanych wszystkich siedmiu liter przez danego zawodnika, za co nagradzany jest dodatkowymi pięćdziesięcioma punktami.

Taktyka

Dobry gracz scrabble musi wykazać się przede wszystkim bardzo bogatymi zasobami leksykalnymi, jednocześnie bardzo pojemną pamięcią, spostrzegawczością, a oprócz Rego pomysłowością, co będzie dawało możliwość jak najbardziej korzystnego usytuowania układanych i kolejnych słów na polach premiowanych. O sukcesie decyduje jednak także odpowiednie planowanie zawartości stojaka każdego gracza, więc układanie kolejnych słów nie tylko w celu zdobycia jak największej ilości punktów, ale także tych, które będą dawały możliwość pozbycia się liter niewygodnych. Nie bez znaczenie pozostaje tutaj także umiejętność przewidywania ruchów, które wykonać może przeciwnik i układanie swoich wyrazów tak, aby ograniczyć w jak największym stopniu możliwość wykonania przez niego ruchu, który będzie wysoko punktowany. Cel gry to bowiem nie zdobycie jak największej ilości punktów, ale niedopuszczenie do tego, aby przeciwnik miał ich więcej od nas.

Literaki

Literaki to popularna internetowa wersja gry Scrabble, która dostępna jest dla użytkowników strony kurnik.pl. Wcześniej nosiła ona nazwę Szkrable, jednak z powodu interwencji firmy Cronix, która posiada prawa do nazwy Scrabble została ona zmieniona, podobnie jak wygląd gry oraz jej zasady. Dzięki temu obecnie posiadamy własną alternatywę do popularnej gry słownej, która dodatkowo udostępniona jest jako własność publiczna. Dopuszczalność słów jest tutaj korygowana przez tak zwany słownik alternatywny działający na zasadach wolnego oprogramowania.