Warcaby są jedną z popularniejszych gier planszowych, która wywodzi się z szachów. Jej rozpowszechnienie miejsce miało pod koniec wieku jedenastego na starym kontynencie, a szczególnie na terenie dzisiejszej Francji. Gra posiada szeroką gamę odmian, spośród których za dyscyplinę sportową uważa się jednak warcaby rozgrywane na stupolowej planszy, zwane szachami polskimi, czy też międzynarodowymi. Większość gier odbywa się jednak na standardowych szachowych planszach posiadających sześćdziesiąt cztery pola i przy wykorzystaniu dwunastu pionków przez każdego gracza. Warcaby to gra, która wymaga strategicznego myślenia oraz stosowania zaawansowanych takty i nie ma w ich przypadku miejsca na jakąkolwiek losowość i szczęście. Gra ta jednak nie jest tak złożona jak szachy i w przypadku kiedy żaden zawodnik nie popełni błędu gra zawsze skończy się remisem, bezbłędne rozegranie partii wymaga jednak naprawdę dużego doświadczenia i umiejętności, którym charakteryzują się nieliczni z najlepszych.

Odmiany warcabów

Warcaby z powodu tego, że są bardzo popularną grą, jednocześnie posiadającą wielowiekową historię, doczekały się różnorodnych odmian oraz modyfikacji. Główne różnice zauważyć będziemy mogli w rozmiarach planszy (jeden bok może liczyć od sześciu do dwunastu pól), liczbie pionów, zasadach bicia oraz sposobach poruszania się damki. Oprócz tego różnice występują w mniej istotnych elementach takich jak kolory planszy, czy też pionów, przebiegu przekątnych, oznaczeń pól oraz wyboru oznaczającego. Oprócz szachów międzynarodowych, zwanych także polskimi, które obecnie są jednymi z popularniejszych wyróżniamy także szachy dwuliniowe, angielskie, hiszpańskie, włoskie, czeskie, rosyjskie i tak dalej. Większość zasad w ich przypadku jest bardzo podobna, występują jednak subtelne różnice. Ciekawą odmianą jest także wybijanka, zwana także antywarcabami. W tym przypadku wygrywa ten, który pierwszy pozbędzie się swoich figur.

Historia

Warcaby, które znamy w formie dzisiejszej zaczęły powstawał w okolicach wieku piętnastego oraz szesnastego na półwyspie iberyjskim. Najprawdopodobniej wywodziły się od gry znanej na bliskim wschodzie. Jeszcze starszą odmianą dzisiejszych warcabów był tak zwany senet. Jeśli chodzi o źródła pisane i dzieła dotyczące warcaby to najstarsze zachowane z nich wywodzą się jednak właśnie z Hiszpanii. Publikacja o warcabach ukazała się w połowie wieku szesnastego w jednej z gazet w Walencji. Oprócz tego w madryckiej bibliotece znajduje się oryginał traktatu powstałego pod koniec wieku szesnastego, który całkowicie poświęcony jest warcabom. Gra ta to obecnie dyscyplina sportowa, w której rozgrywane są normalnie mistrzostwa zarówno krajów, poszczególnych regionów geograficznych jak i ogólnoświatowe. Organizacja, która zajmuje się ich organizowaniem oraz jednocześnie skupia narodowe grupy warcabowe to światowa federacja warcabowa. W przypadku naszego kraju rozgrywki oficjalne rozpoczęły się na początku lat siedemdziesiątych i w tej samej dekadzie odbyły się także pierwsze mistrzostwa polski. Do roku 2004 organizacją tego typu imprez w Polsce zajmowała się Centralna Komisja Gier, obecnie jest to natomiast PZW, czyli Polski Związek Warcabowy. Oprócz tego, że najczęściej rozgrywane są mistrzostwa świata w szachach stupolowych, w wersji sześćdziesięcioczteropolowej także odbywają się podobne imprezy. Jako, że jednak w tejże wersji remisy na wysokim poziomie są zjawiskiem prawie nagminnym rozgrywa się mecze składające z kilku partii, gdzie pierwsze ruchy każdego zawodnika są już definiowane przez specjalne programy komputerowe tak aby partia nie zakończyła się remisem.

Warcaby polskie

Warcaby polskie zwane są także stupolowymi, czy też międzynarodowymi. Jest to obecnie jedna z popularniejszych odmian warcabów, uważana za dyscyplinę sportową i ogólnoświatową odmianę tejże wielowiekowej gry planszowej. Miejscem je powstania jest Francja, a okres to pierwsza połowa wieku osiemnastego. Główna różnica pomiędzy tą odmianą a warcabami standardowymi to zwiększony rozmiar pól z sześćdziesięciu czterech do stu. Powoduje to, że zwiększa się także liczba samych pionów, ilość wariantów rozgrywki oraz czas jej trwania. Więcej pól i pionów ogranicza także możliwość występowania częstych remisów, co w profesjonalnych warcabach jest licznie spotykanym zjawiskiem.

Notacja

Mianem notacji określa się specyficznego rodzaju zapis partii oraz poszczególnych pozycji pionów na polu. W przypadku warcabów stupolowych istnieje odrębna i unikatowa notacja, którą wynaleziono w roku osiemnastym i od tego czasu, oczywiście z drobnymi modyfikacjami, używana jest do dzisiaj. Dla celów notacji czarne pola planszy numeruje się rozpoczynając od skrajnego prawego pola. Każde posunięcie zapisywane jest poprzez podanie numeru pola początkowego oraz końcowego, co rozdzielone zostaje myślnikiem. Damki oznaczane są przez dodanie literki „D” w nawiasie zaraz za numerkiem oznaczającym pole.

Zasady

W odmianie warcaby polskich grę rozgrywa się na planszy o rozmiarach dziesięć na dziesięć rozstawiając pionki na ciemnych polach. Każdy gracz przy rozpoczęciu gry posiada dwadzieścia pionków w swym kolorze, rozpoczyna tenże gracz, którego pionki są jaśniejsze (przeważnie białe). Plansza ułożona powinna być tak, że zawodnik z pionkami białymi w lewym dolnym rogu posiada czarne pole. Cel gry jest oczywisty i polega na zbiciu wszystkich pionków przeciwnika, czy też uniemożliwienie wykonania mu ruchu (w momencie kiedy jego pionki nie będą miały wolnych pól do ruchu, wtedy gra zostaje automatycznie przerwana na korzyść oponenta). W momencie jeśli po piętnastu ruchach damkami, nie zmniejszyła się liczba pionów przeciwnika w żaden sposób wtedy następuje remis. Co do poruszania się pionów to mogą one przesuwać się o jedno pole po przekątnej w przód. Bicie pionkiem jest obowiązkowe i następuje w momencie kiedy przeskoczy się sąsiedni pionek przeciwnika lądując na polu tuż za nim cały czas na jednej przekątnej. Istnieje możliwość wykonania większej ilości skoków przy jednym biciu, w tym przypadku jednak pionki muszą znajdować się w odpowiednim rozmieszczeniu (drugi skok z biciem wykonany może być już po przekątnej do tyłu). W momencie jeśli nasz pionek dociera do końca planszy od strony przeciwnika wtedy staje się damką i ma możliwość poruszania się o dowolną ilość pól, zarówno do przodu jak i do tyłu. Jak wspomniano wcześniej bicie jest obowiązkowe, w momencie kiedy zaniecha bicia, czy też skorzysta z gorszej dla siebie możliwości bicia wtedy traci swojego pionka.

Sport

Polska odmiana warcabów, nazywana także obecnie międzynarodową to znana na całym świecie dyscyplina sportowa. Organizacja, która skupia federacje warcabowe ze wszystkich kontynentów jest FMJD, czyli światowa federacja warcabowa (założona praktycznie zaraz po drugiej wojnie światowej). Pierwsze zawody w tejże odmianie szachów odbyły się jednak o wiele wcześniej, a mianowicie w połowie wieku dziewiętnastego. Zawody warcabowe mimo wszystko cieszą się bardzo dużą popularnością oraz prestiżem. Co najlepsze na szczeblach krajowych są to imprezy otwarte, gdzie tak naprawdę każdy z zawodników może spróbować swoich sił.